Günümüzde neredeyse tüm sektörlerin enerji ve ulaşım ihtiyaçları için kullanılan akaryakıt ürünleri, hayatımızın vazgeçilmez enerji kaynakları arasındadır. Son dönemde akaryakıta yapılan ÖTV zammı, pek çok sektörü ve kişiyi fazlasıyla etkiledi. Resmî Gazete’de duyurulan zam kararı sonrası artan enerji ve ulaşım maliyetleri, diğer pek çok ürüne de fiyat artışı olarak yansıdı. ÖTV zamları aynı zamanda Avrupa Birliği ve Türkiye’de uygulanan akaryakıt fiyatlarının karşılaştırılması konusunda da önemli değişiklikler meydana getirdi.
Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), belirli tüketim malları üzerinden alınır. Bir defaya mahsus olmak üzere ürünün ilk alıcısı tarafından ödenir. Başka bir deyişle, ürünün ilerleyen süreçte el değiştirmesi durumunda yeni bir ÖTV ödemesi yapılması gerekmez. Ülkemizde birçok tüketim malında olduğu gibi sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG), benzin, motorin, jet yakıtı ve ‘fuel oil’ gibi akaryakıt ürünlerinden de ÖTV alınır. Bu ürünlerden alınan ÖTV oranı, hükümetin uyguladığı ekonomi politikalarına göre belirli aralıklarla yeniden düzenlenir.
Akaryakıt ürünlerine uygulanan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranlarının artırılması, akaryakıtın maliyetlerini yükseltir. Artan ulaşım ve enerji masrafları da tüketicileri doğrudan etkiler. Bu sebeple, akaryakıtta yapılan ÖTV zamları hem araç sahipleri hem de pek çok sektör mensubunda oluşan geniş bir kesimi yakından ilgilendirir.
Bazı tüketim ürünlerine yönelik uygulanan ÖTV oranlarının yeniden düzenlenmesinin ardından akaryakıt ürünlerindeki ÖTV oranı da güncellendi. Resmî Gazete'de yayımlanan yeni düzenleme sonrası akaryakıt ürünlerinde uygulanan ÖTV artırıldı. Yeni kararla birlikte akaryakıtta alınan ÖTV oranı %200’ün üzerinde bir zam oranıyla yeniden düzenlendi.
Düzenleme öncesi litre başına benzinde 2,52 TL ve motorinde 2,05 TL olarak uygulanan ÖTV, düzenlemenin ardından hem benzinde hem de motorinde 5 TL artırıldı. Bu değişiklikle beraber motorinin litresi üzerinden alınan toplam ÖTV miktarı 7,05 TL'ye yükseldi. Benzinde ise 95 oktan kurşunsuz benzinde litre başına ÖTV 7,52 TL olarak belirlenirken 98 oktan kurşunsuz benzin ise bu tutar 7,99 TL oldu. LPG’de gerçekleştirilen 5 TL’lik artışın ardından otogazda bir litrede alınan ÖTV miktarı 5.77 TL olarak hesaplandı.
Gerçekleştirilen ÖTV oran değişikliklerinin üzerine KDV’nin de eklenmesiyle beraber zamların pompa fiyatlarına yansıması 6 TL olarak gerçekleşti. Litre başına artan akaryakıt maliyetlerinin hem bireysel tüketicileri hem de ticari faaliyetleri olumsuz etkilemesi bekleniyor. Artan ulaşım maliyetlerinin de pek çok farklı sektöre fiyat artışı olarak yansıması öngörülüyor.
Mazot olarak da adlandırılan dizel yakıt, dizel motorlu araçlar, bireysel ve ticari araçlar ile tarım makineleri gibi birçok alanda yaygın olarak tercih edilir. Yüksek enerji yoğunluğunun getirdiği tork gücü sayesinde ağır yük taşıyan araçlar için idealdir. Bu sebeple, mazotta uygulanan ÖTV oranı hem uzun mesafe taşımacılık ve ulaşım hem de tarım sektörü için kritik öneme sahiptir.
Bazı mallarda uygulanan ÖTV tutarlarının yeniden belirlenmesiyle mazot üzerinden alınan ÖTV oranında büyük bir artış meydana geldi. Öncesinde motorinde litre başına uygulanan ÖTV miktarı 2,05 TL düzeyindeydi. Yeni karar sonrası bu miktar eskiye kıyasla 5 TL artırıldı ve 1 litre mazottaki ÖTV miktarı 7,05 TL olarak belirlendi. Bu vergi artışı, araç sahipleri ve farklı sektörlerden birçok işletmeye ek maliyet olarak yansıdı.
Benzin, içten yanmalı motorlara sahip birçok aracın çalışmasını sağlayan ve hayatımızın vazgeçilmez enerji kaynaklarından biridir. Bu yönüyle pek çok farklı sektörde kullanılan benzinde artan maliyetler, tüketicilere mal ve hizmet fiyatlarında artış olarak yansır. Artan enerji masrafları hem tüketiciler hem de özellikle ulaşım ve taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren işletmeler için olumsuz bir durumdur.
Karar sonrası güncellenen ÖTV oranları benzinin litre fiyatına da zam olarak yansıdı. Zam öncesi kurşunsuz benzinin litre fiyatına uygulanan ÖTV tutarı 2,52 TL idi. Düzenlemenin ardından gerçekleştirilen 5 TL’lik artış sonrası 1 litre benzinde uygulanan ÖTV tutarı 7,52 TL olarak belirlendi. Bu yüksek zam oranı sonrası artan lojistik maliyetleri de diğer pek çok ürünün fiyatlarında artışların yaşanmasına sebep oldu.
Son dönemde akaryakıttan alınan ÖTV konusunda yapılan düzenlemeler ülkemizdeki akaryakıt fiyatlarında yaklaşık %70 oranında artışa sebep oldu. Bu artış, Türkiye ve Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasındaki akaryakıt fiyatlarının karşılaştırılmasında da değişikliklere yol açtı. Fiyatlar euro bazında değerlendirildiğinde ise Türkiye, Avrupa Birliği ülkeleri arasında akaryakıt fiyatlarının en ucuz oldu ülke konumunda. Bu konuda TL’nin döviz karşısında yaşadığı değer kaybı ve küresel düzeyde değişen petrol fiyatları da kritik öneme sahip.
Ülkemiz, temmuz ayı itibariyle brüt asgari ücret ile satın alınabilen benzin miktarı sıralamasında 394 litreyle sondan 3. ülke olarak öne çıkıyor. Son iki sırada ise Macaristan ve Bulgaristan bulunuyor. Lüksemburg ise 549 litreyle Avrupa’da brüt asgari ücretle en çok benzin alınabilen ülke konumunda. Motorinde ise asgari ücretle Türkiye’de 414 litre motorin alınabiliyorken, Lüksemburg’da bu oran 1658 litre olarak hesaplandı.
Avrupa Birliği Komisyonu verilerine göre Hollanda 1,97 euro ile AB’nin en yüksek benzin fiyatına sahip. Almanya 1,85; Fransa 1,81 ve İspanya 1,59 euro litre başına benzin fiyatına sahipken ülkemizde benzin ortalama 1,16 euro düzeyinde satışa sunuluyor. Bu durum, ülkemizdeki benzin fiyatlarının euro bazında değerlendirildiğinde diğer AB ülkelerinden çok daha düşük seviyede olduğunu gösteriyor.
Motorin fiyatlarında ise ülkemiz euro bazında motorinin de en ucuz olduğu ülkeler arasında yer alıyor. Türkiye'de motorinin litre fiyatı ortalama 1,1 euro tutarında. İsveç ise sahip olduğu litre başına 1,89 euro motorin fiyatıyla Avrupa’nın en pahalı motorinini kullanıyor. Motorin Fransa’da 1,67; Almanya’da 1,63 ve İspanya’da ise 1,44 eurodan satılıyor. Türkiye’nin motorin fiyatları konusunda dünyadaki ucuz alternatifler arasında olması, uluslararası taşımacılık faaliyetleri açısından değerli bir avantaj sağlıyor.