Emekli Maaşından Vergi Kesintisi Yapılır Mı?
Türk vatandaşları varlıkları ve gelirleri üzerinden vergi ödemekle mükelleftir. Vatandaşlar sahip olduğu varlık ve kazandığı gelir oranındaki bu vergileri hesaplarından kesinti halinde öderler.
Başka bir geliri olmayan emekli vatandaşlar Türkiye’de bağımlı nüfus olarak kabul edilir ve sosyal adalet gereğince aktif nüfus ile aynı vergilendirmeye tabi olmazlar. Bu sayede yoksullaşmanın önüne geçilmeye çalışılır.
Vergi Kesintisi Nedir?
Türkiye Cumhuriyeti’nde çalışan her vatandaş geliri oranında vergiye tabidir. “Çok kazanandan çok, az kazanandan az” düşüncesi ile dizayn edilmiş vergi sisteminde vatandaşlar gelir seviyelerine göre ayrılır ve bulundukları gelir dilimi oranında vergi öderler. Bunun yanı sıra vergi ödemekle yükümlü vatandaşlardan vergiler ödemeler halinde değil kesintiler halinde alınır. Gelir oranı arttıkça kesinti oranı artarken, gelir oranı azaldıkça kesinti oranı azalmaktadır.
Vatandaşlar gelir dilimlerine göre ayrıldığı gibi aktif ve bağımlı olarak da ayrılırlar. 65 yaşına kadar erginler ve çalışanlar aktif nüfus olarak kabul edilirken çocuk, yaşlı, yoksul ve işsizler bağımlı nüfus olarak kabul edilir. Yapılan ayrımlar nihayetinde sosyal adalet uygulanmaya çalışılır.
Çalışan vatandaşların aylık gelirleri gelir matrahı ve kümülatif gelir vergisi matrahı üzerinden gelir vergisine tabi tutulur. Alacakları net ücretler gelir vergisi kesintileri saptandıktan sonra belirlenir.
Emekli Maaşından Vergi Kesintisi Yapılır mı?
Emekli maaşlarından çeşitli kesintiler yapılabilmektedir fakat bu kesintiler vergi-gelir vergisi için yapılmamaktadır. Yasalar gereğince ev hanımları, işsiz olan ergin kişiler ve başka bir geliri olmayan emekliler gelir vergisine tabi değillerdir.
Emekli maaşlarından yapılan kesintiler ilaç, muayene, sağlık hizmetleri üzerine yapılmaktadır. Bunun yanı sıra emekliliğe ek olarak çalışan emekli vatandaşların emekli maaşlarından %15 oranında kesinti yapılmaktadır.
İcra yoluyla haciz işlemleri olan emeklilerin maaşlarından %25’e varan oranda kesinti yapılabilir.
Bir diğer kesinti cetveli ise yersiz ödemeler kesintisidir. Yanlış hesaplama ya da hata sonucu gereğinden fazla ödeme aldığı saptanan emeklilerin aldıkları fazla ödemeler maaşlarından %25’i geçmeyecek oranda kesilmektedir.
Yapılan son düzenlemelere göre 2019 yılından sonra emekli olan vatandaşlar konutla ilgili vergilerden de muaftırlar.
Emekli Maaşından Vergi Kesintisi Ne Kadar?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi emekli vatandaşların maaşından vergi kesintisi yapılmamaktadır. Emekliler aktif değil bağımlı nüfus olarak kabul edilirler ve emekliliğe aktif oldukları dönemde ödedikleri gelir vergisi ile hak kazanırlar. Bu sebeple maaşlarından yeni bir kesinti yapılmamaktadır.
Ancak emekli olan vatandaş çalışmaya devam ediyor ve ikinci bir gelir elde ediyorsa emekli maaşının %15’i kesintiye uğrayacaktır. Bu kesinti ise gelir vergisi kesintisinden farklı bir kesintidir.
Emekli Maaşı Vergi Borcu İçin Haczedilir mi?
Emekli maaşlarının vergi borcu için haczedilebilirliği emekliliğin bağlı olduğu mevzuata uygun olarak yapılmaktadır. 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince emekli maaşları nafaka haricinde haczedilemeyecektir. Fakat bu düzenleme tüm emeklileri kapsamamaktadır.
- Yapılan düzenlemede 2008 yılı öncesinde 506 Sayılı Kanuna (SSK) tabi olan vatandaşlar 5510 Sayılı kanunun 4/a
- 1479 Sayılı Kanuna (BAĞ-KUR) tabi olan vatandaşlar 5510 Sayılı kanunun 4/b
- 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanununa tabi olanlar ise 5010 Sayılı Kanunun 4/c kanununa tabi oldular.
4A ve 4B emeklilerinin maaşları 2008 yılı öncesindeki kanunlarda da nafaka harici haczedilemez hükmündeydi fakat 4C emeklilerinin 2008 öncesi tabi oldukları 5434 sayılı kanunda ise emekli aylıklarının haczedilemeyeceğine dair bir hüküm bulunmamaktaydı. 2008 yılında yapılan düzenleme 5434 hükmünün devam edeceğine hükmettiğinden emekli vatandaşlar için şöyle bir ayrım ortaya çıktı:
Emekli Sandığı emeklileri 2008 yılından önce de sonra da emekli olsalar maaşlarının vergi borcu sebebiyle haczedilmesi mümkündür.
SSK ve BAĞ-KUR emeklileri 2008 yılı öncesinde ya da sonrasında emekli olsalar da maaşları nafaka harici sebeplerle haczedilemez.
Belirtmemiz gereken diğer iki unsur da maaşların hangi oranda haczedilebileceği ve hangi koşullarda haczedilebileceğidir.
- Emekli aylığından yapılan hacizler, aylığın 3’te birinden fazla olamaz ve 4’te birinden az olamaz. Yani %25 ila %33.33 aralığından kesinti yapılmalıdır. Asgari ücretin altında olan aylıklardan %10 üzerinde kesinti yapılamamaktadır.
- Maaş hesabından aylık gelirinden fazla para olan emeklilerin, o ayki maaşlarının üzerindeki bakiyeleri mevduat olarak kabul edilebildiğinden kesinti yapılması mümkündür. Yani SSK ya da BAĞ-KUR emekli olsanız da maaşınız üzerindeki bakiyeleriniz haczedilebilmektedir.
Emekli Maaşı Kesinti Sorgulama Nasıl Yapılır?
Emekli maaşlarından yapılan kesintiler hakkında sorgulama maaşın alındığı bankadan yapılabilir. Bunun yanı sıra e-devlet uygulaması üzerinden kesinti ve kesinti bilgilerine detaylı şekilde ulaşılabilmektedir.
4A (SGK), 4B (BAĞ-KUR), 4C (Emekli Sandığı) emeklileri e-devlet uygulamasından vatandaşlık portallarına girdikten sonra “Emekli Ödeme Bilgileri” kısmından kesinti bilgilerine ulaşabilmektedir. Geçmiş ayların sorgularını yapmak için “Yeni Sorgu” butonuna tıklayarak, ilgili ayı seçebilir ve o aya ait kesinti bilgilerine de erişebilirler.
Emekli vatandaşlar maaşlarından yapılan ilaç, reçete, icra, yersiz ödeme gibi tüm kesintilere buradan erişebilirler.
