İş dünyasında yaşanan gelişmeler ve ekonomik şartlara bağlı olarak ülkemizde uygulanan asgari ücret tutarı belirli aralıklarla yeniden düzenlenir. Bu da SGK tavan ve taban tutarları, asgari ücretlinin işverene maliyeti ve SGK idari para cezası oranları gibi faktörlerde değişiklere sebep olur. Her yıl yaşanan bu dinamik süreç içerisinde yaşanan yasal değişiklikler işverenlerin bordro gündemlerini de yakından ilgilendirir. 2023 yılının son yarısı için belirlenen yeni asgari ücret miktarı hem asgari ücretli çalışanın işverene maliyetinde hem de brüt asgari ücret miktarı üzerinden hesaplanan çeşitli tutarlarda değişiklikler meydana getirdi.
Yeni Asgari Ücret Ne Kadar Oldu?
Ülkemizde belli dönemlerde güncellenen asgari ücret miktarı hem çalışma hayatını düzenleyen hem de işçilerin yaşam standartlarını etkileyen önemli bir faktördür. Çalışanların alabilecekleri en düşük tutarı ifade ettiği için bu konuda yaşanan gelişmeler milyonlarca kişiden meydana gelen bir topluluğu yakından ilgilendirir.
2023 yılının ikinci yarısında geçerli olacak yeni asgari ücret Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan tarafından açıklandı. Açıklamaya göre, 1 Temmuz 2023 tarihiyle itibariyle geçerli olacak brüt asgari ücret 13 bin 414 TL olarak belirlendi. Net asgari ücret ise 11 bin 402 TL olarak açıklandı. Bir günlük çalışmanın karşılığı olarak hak edilecek brüt asgari ücret miktarı da 447,15 TL olarak hesaplandı.
Bununla beraber, ücret artışının yüzde 34 oranında gerçekleşmesiyle asgari ücrete açıklanan enflasyon oranının üzerinde bir zam gerçekleştirildi. Bu artışın ülkemizdeki çalışan kesimin büyük çoğunluğunu oluşturan asgari ücretli işçilerin enflasyon nedeniyle karşılaştığı mali zorluklara mücadelesine katkı sağlaması ve yaşam standartlarını yükseltmesi bekleniyor.
Asgari Ücreti Çalışanın İşverene Maliyeti
Temmuz ayından itibaren yılın ikinci yarısında geçerli olacak yeni asgari ücret tutarı işçi için olduğu kadar işveren için de oldukça önemlidir. Çünkü işverenlerin asgari ücretli çalışanlarına hak ettikleri aylık ücreti ödemeleri yalnızca brüt maaş tutarı ile sınırlı değildir. İşverenin ödemesi gereken SGK ve işsizlik sigorta primleri de 13 bin 414 TL’lik brüt asgari ücretin yanında ek bir maliyet daha oluşturur. Asgari ücretli çalışanın işverene toplam maliyeti ise brüt asgari ücret miktarına SGK ve işsizlik sigorta primlerinin eklenmesiyle ortaya çıkan toplam tutarı ifade eder.
SGK primi, işçinin emeklilik ve sağlık gibi sosyal güvenlik haklarını sağlar. İşverenin bu primi devlete işçi yerine ödemesi gerekir. SGK primi brüt asgari ücret tutarı üzerinden %15,5 oranında alınır. Bunun sonucunda 2023 yılının diğer yarısında işveren tarafından ödenecek SGK primi 2.079,25 TL olarak hesaplanır.
İşveren işsizlik sigortası primi, işçinin işsiz kalması halinde devletten işsizlik maaşı alabilmesi için oluşturulan fona katkı sağlar. Brüt asgari ücret miktarı üzerinden %2 oranında alınır. Bu da işverenin ödemesi gereken 268,29 TL tutarında işsizlik sigortası primine denk gelir.
Tüm bu ek prim maliyetleri hesaba katıldığında asgari ücretli çalışanın bir ayda net olarak aldığı 11,402.32 TL’lik ücretin işverene maliyeti toplamda 15,762.04 TL olarak hesaplanır. Bu tutarın tam olarak ödenmesi hem işçinin hem de işverenin sosyal güvenliklerinin sağlanarak geleceklerinin korunması açısından oldukça önemlidir.
İşveren Yeni SGK Taban ve Tavan Tutarları
Sosyal güvenlik sistemi, ülkemizdeki çalışanların emeklilik, sağlık ve işsizlik gibi durumlarda ihtiyaçlarının karşılanmasını hedefleyen bir sistemdir. SGK taban ve tavan tutarları da bu sistemin temel unsurlarındandır. SGK taban tutarı düşük gelire sahip çalışanların sosyal güvenlik haklarını korumayı amaçlar. SGK tavan tutarı ise çalışanların yüksek gelire sahip olduğu koşullarda ödenmesi gereken prim oranını sınırlar.
2023 yılının son yarısında geçerli olmak üzere asgari ücret tutarında yapılan artış düzenlemesi birtakım değişiklikleri de beraberinde getirdi. Asgari ücrete yapılan zam sonrası sigorta primine esas aylık kazancın alt ve üst sınırı (SGK taban ve tavan tutarları) da değişti.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 82. Maddesi esas alınarak hesaplanan SGK taban ücreti, yeni günlük brüt asgari ücret olan 447,15 TL üzerinden hesaplandı. Buna göre, alt sınır günlük brüt asgari ücretin kendisini olarak belirlenirken üst sınır ise bu brüt miktarın 7,5 katını olarak hesaplandı. Bu güncelleme sonrasında, 2023 yılının temmuz ayı itibariyle SGK taban ücreti (aylık kazanç alt sınırı) 13.414,50 TL olarak açıklandı. Tavan ücret (aylık kazanç üst sınırı) ise 100.608,90 TL olarak belirlendi.
SGK İdari Para Cezaları
SGK, işveren ve işçilerin mevzuata uygun davranmalarını sağlamak amacıyla çeşitli denetim ve ceza uygulamaları yürütür. Mevzuata aykırı hareket eden kişilere ve işyerlerine yönelik uygulanacak idari para cezalarının nedenleri şu şekildedir:
- İşveren çalışanların sosyal güvenlik primlerini eksik veya hatalı ödemesi durumunda para cezasına çarptırılabilir. Primlerin tam olarak ödenmesi kişilerin sosyal güvenliklerini sağlamak için önemlidir.
- Bildirilmesi gereken beyan ve belgelerin eksik, yanlış veya geç bildirilmeleri durumunda ilgili sorumlulara idari para cezası uygulanabilir. Bu tür belge beyan süreçlerinin doğru bir şekilde yürütülmesi sosyal güvenlik sistemin işleyişi açısından hayati önem taşır.
- Çalıştırılan işçiyi SGK’ya bildirmeden kayıt dışı olarak çalıştırmak suç olarak kabul edilir. Bu suça yönelik işçinin kaçak olarak çalıştırıldığı süreye bağlı olarak işverene idari para cezası uygulanır.
- Daha önce kesilen idari para cezalarının kanunda belirtilen süre içerisinde ödenmemesi durumunda çeşitli gecikme cezaları uygulanabilir. Bu sebeple, ek ceza masraflarından kaçınmak için denetimler esnasında kesilen idari para cezalarını belirlenen yasal süre içerisinde ödemek oldukça önemlidir.
