Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulama Esasları

Kapsam

Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi çok taraflı sosyal güvenlik anlaşması olup Sözleşme;

•  Avusturya, Belçika, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya ve Türkiye olmak üzere 8 ülke tarafından onaylamıştır.
• Sözleşme, Ülkemiz bakımından Avusturya ve Lüksemburg ile birlikte ilk olarak 01.03.1977 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
• Ayrıca Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin uygulanmasını göstermek amacıyla hazırlanmış olan Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin Ek Anlaşma aynı ülkelerce Sözleşme ile aynı tarihte yürürlüğe girmek üzere onaylanmıştır.
• Bu doğrultuda; söz konusu sözleşme hükümleri, aramızda ikili sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan İspanya ve Portekiz ile müşterek sigortalıları hakkında uygulanacaktır.

Ülkemiz; hizmet akdine tabi çalışan sigortalılar için hastalık, analık, maluliyet, yaşlılık, ölüm, iş kazası ve meslek hastalıkları ile kendi nam ve hesabına çalışanlar bakımından maluliyet, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin hükümleri uygulayacağını, ölüm ödenekleri, işsizlik yardımları, aile yardımlarını ise uygulamayacağını beyan etmiş ve kamu görevlileri ise tamamen Sözleşme kapsamı dışında tutulmuştur.

Bu doğrultuda, Sözleşme;

• 5510/4-1 (a) bendi kapsamındaki sigortalılar ile bu kapsamda gelir/aylık alanlar için hastalık, analık, maluliyet, yaşlılık, ölüm, iş kazası ve meslek hastalıklarını,
• 5510/4-1 (b) bendi kapsamındaki sigortalılar ile gelir/aylık alanlar için malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasını kapsamaktadır. Ancak, Sözleşmenin 26. Maddesi gereği hastalık ve analık hükümlerinin uygulanması ülkeler arasında mutabakata bağlı olduğundan ve Ülkemiz ile İspanya ve Portekiz arasında bu yönde bir mutabakat olmadığından hastalık ve analık hükümleri uygulanmayacaktır.
• 5510/4-1 (c) bendi kapsamındaki sigortalılar ile gelir/aylık alanlar sözleşme kapsamı dışında tutulmuştur.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun Geçici-20. Maddesinde belirtilen emekli sandıkları Sözleşme kapsamında olup 5510/4-1 (a) bendi kapsamında olanlar için uygulanan Sözleşme hükümleri bunlar hakkında da uygulanacaktır. Bu kişiler hakkında ilgili ülke yetkili kurumları ile yapılacak yazışmalara Kurum aracılık yapacaktır. Ancak talep formülerlerinin düzenlenerek Kuruma intikal ettirilmesi ile ilgili işlemler, ilgili sandık tarafından gerçekleştirilecektir.

Sözleşmenin uygulanmasında kullanılmak üzere, Ek Anlaşmanın 2. Maddesinin 1 ila 3. paragrafları hükümlerine istinaden 29 adet Türkçe formüler ihdas edilmiştir. Uygulamada kullanılacak formülerin rumuzu "CE" olacaktır.

Uygulamanın usul ve esaslarıyla ilgili 14.10.2021 tarihli ve 2021/34 sayılı SGK Genelgesinde:

Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin;

• Genel Hükümler,
•  Uygulanacak Mevzuatın Tespitine İlişkin Hükümler,
• Çeşitli Yardımlara İlişkin Özel Hükümler,
• Çeşitli Hükümler,
• Geçici ve Son Hükümler

Olmak üzere 5 bölümden oluştuğu,

Birinci bölümünde: 

Tanımlar, Sözleşmenin mevzuatsal ve kişisel kapsamı, Akit Taraf vatandaşlarının eşit muameleye tabi tutulması, sosyal güvenlik alanındaki hakların diğer Akit Tarafta da kullanılabileceğine ilişkin hükümler,

İkinci Bölümünde: 

Çalışanlar, geçici görevliler, uluslararası taşımacılık işletmeleri personeli ve gemi adamları ile diplomatik temsilcilik görevlilerinin hangi Akit Tarafın sosyal güvenlik mevzuatına tabi tutulacağına, geçici görev süresinin azami sınırlarına, ölüm ödeneklerine, işsizlik yardımlarına ve aile yardımlarına ilişkin hükümler,

Üçüncü Bölümünde: 

Hastalık, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, iş kazası ve meslek hastalığı sigortalarına ilişkin hükümler,

Dördüncü Bölümünde: 

İdari yardımlaşma, yazışma, hesaplaşma ve tıbbi kontrole ilişkin hükümler,

Beşinci Bölümünde: 

Sözleşmenin yürürlüğe girmesi ve yürürlükte kalma süresi ile Sözleşme öncesi ve sonrası haklara ilişkin hükümler,

İle ilgili hususlar açıklanmıştır.

Söz konusu SGK Genelgesine aşağıdaki bağlantı aracılığıyla ulaşabilirsiniz.

14/10/2021 tarihli 2021/34 sayılı Genelge metnine ulaşmak için tıklayınız.