Emisyonları etkili bir şekilde azaltmaya yönelik küresel hedefler, mevcut önemli teknolojiler, altyapı ve yatırımlar ile, yakın gelecekte ihtiyaç duyacağımız daha yüksek seviyeler arasındaki büyük açıkları keskin bir şekilde ortaya çıkardı.
Enerji ve mobilite geçişleri devam ediyor. İklim değişikliğinin yarattığı tehlikeler ve aksaklıklar karşısında dünya, uzun vadeli çözümler konusunda fikir birliği oluşturma ve enerji, sanayi ve ulaşım sistemlerimizi karbonsuzlaştırmaya yardımcı olacak yenilikçi teknolojileri yaygınlaştırma konusunda büyük ilerleme kaydetti. Birçok hükûmet ve kurum, küresel sıcaklık artışlarını sanayi öncesi seviyelerin 2°C altında tutmayı amaçlayan 2015 Paris Anlaşması hedeflerini ve net sıfır emisyona ulaşma gibi iddialı bir hedefi taahhüt etti. Durumun aciliyeti açık ve herkes için geçerli.
Sera gazı emisyonlarını azaltmaya giden yol, küresel enerji sisteminin karbonsuzlaştırılmasından geçiyor. Dünya şu an yılda 624 Exajoule enerji tüketiyor. Bu çarpıcı sayı, Çin’in yıllık enerji tüketiminin dört katına eşit. Bu tüketim; elektrik, ısınma, ulaşım ve hidrokarbonlar kullanılarak plastik ve gübre gibi ürünlerinin imalatı gibi faaliyetler dahil çok çeşitli kullanım alanlarını kapsıyor.
Enerji tüketimi toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık olarak %73’ünü oluşturuyor. Enerji sistemlerimiz moleküllerden ve elektronlardan oluşur. Şu anda, başlıca enerji talebinin yaklaşık %80’i moleküller tarafından karşılanırken bunların büyük çoğunluğu petrol, gaz ve kömür gibi hidrokarbon molekülleri tarafından sağlanıyor. Kalan %20’si ise elektronlar tarafından, yani elektrik sektörü tarafından karşılanıyor. Halihazırda elektriğin %38’i nükleer, hidroenerji, güneş ve rüzgar gibi CO2 salınımı yapmayan teknolojiler aracılığıyla üretiliyor.
Güvenilir, uygun fiyatlı ve daha temiz olmanın yanında, ekonomik büyüme sağlayacak ve bu büyümeye karşılık verecek bir enerji sistemi inşa etmek zor. Araştırma ve söylemlerin çoğu, nihai durum üzerinde yoğunlaşıyor; yani 30 yıl içinde nerede olacağımıza. Ancak, bu aşamaya gelebilmek için kapatılması gereken açıkların boyutunu anlamaya daha az odaklanılıyor. Genel olarak, bugün bulunduğumuz nokta, mevcut tüm taahhütlere uyulması halinde kaydedilecek ilerleme, mevcut politika tarafından belirlenen hedefler ve 2050 yılına kadar net sıfıra ulaşma nihai hedefi arasında önemli açıklar bulunuyor.
Önümüzdeki on yıllarda ortaya çıkacak en önemli ve gerçek anlamda küresel açıklar enerji üretimi, ulaşım ve dağıtım şebekeleri, depolama, dönüşüm, kritik mineraller ve finansman alanlarında olacak. Bu farklar birbirleriyle yakından bağlantılı. Liderlerin ilerleme kaydedebilmeleri için bu farkları tespit edip ölçmeleri ve kapatmak için bir strateji geliştirmeleri gerekiyor. Son olarak, tüm öngörüleri gerçeğe dönüştürebilmek için ortak irade ve gerekli uygulama yetkilerini bir araya getirmeliler.
1. Net sıfıra ulaşmak için kapatılması gereken önemli açıklar
Üretim açığı
Son yıllarda ödenek planları, vergi indirimleri ve düşen enerji maliyetleriyle desteklenen yenilebilir elektrik üretim kapasitesinin (özellikle güneş ve rüzgar) kurulumu büyük ölçüde arttı ve pazar tahminlerini geride bıraktı.
Küresel olarak, 2016 ile 2021 yılları arasında enerji sistemine 1.282 Gigavat (GW) yenilenebilir enerji kapasitesi eklendi ve Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) 2022 ile 2027 yılları arasında 2.400 GW daha yenilenebilir kapasite kurulacağını öngörüyor. Bununla birlikte, dünyanın 2050 yılına kadar net sıfıra ulaşması için, bu kapasitenin 27.000 GW'ın üzerine çıkması gerekecek. Bu da 2021 seviyelerine göre 8 kat artış anlamına geliyor (aşağıdaki grafiğe bakınız). Yenilenebilir enerji kaynaklarının daha hızlı bir şekilde inşa edilmesi, sadece mevcut elektrik tüketimini karbonsuzlaştırmak için değil, aynı zamanda taşımacılık ve konut ısıtması gibi birincil enerji tüketimi alanlarında hidrokarbon moleküllerin yerini alacak yeterli miktarda karbonsuz elektron sağlamak için de gerekli.
2. Sorunsuz bir geçiş vadeden çözümler
Bu açıklar, istikrar arayan sistemlerde çok fazla dalgalanmaya yol açıyor ve hepsi aynı anda ve kesin programlarla kapatılmayacaktır ve kapatılamaz da. Bazıları daha hızlı, bazıları ise daha yavaş ilerleyecek; tamamen yeni açıklar da ortaya çıkabilir. Teknoloji ve değişim isteği, işlerin sorunsuz bir şekilde ilerleyeceğini garanti etmiyor. Bu yüzden, bu değişimi nasıl yöneteceğimizi bilinçli ve dikkatli bir şekilde düşünmemiz gerekiyor.
Tüm çözümler bariz olmasa da açıkları kapatmaya başlamak için elimizde önemli araçlar, materyaller ve yol haritaları var. Bunlardan en önemlilerini sıralıyoruz:
Enerjiye düşkünlüğümüzü azaltmak
Öncelikli olan ekonomik büyümeyi ve üretim faaliyetini enerji üretiminden ayırmak. Bunu yapmanın en iyi yolu ise verimliliğe yoğunlaşmak. Başka bir deyişle, aynı miktarda ya da daha fazla ürün ve hizmet üretebilmek için daha az enerji kullanmak. Bu da özellikle, küresel enerji tüketiminde aşırı payı olan gelişmiş ülkeler açısından önemli. Kuzey Amerika ve Avrupa dünya nüfusunun %15’ini oluştururken yine bu bölgeler dünyanın enerji tüketiminin %31’ini gerçekleştiriyor. Gelişmekte olan ülkelerin ise refahlarını sağlamaları ve yaşam standartlarını yükseltebilmeleri için, enerji tüketim seviyelerini artırma özgürlüğüne sahip olmaları gerekiyor.
Elektrifikasyonu teşvik etmek
Gelecek on yıllarda dünya, karbonsuz elektrik arzını büyük ölçüde artıracak. Yapılması gereken şey, eskiden hidrokarbonlara dayanan ürün ve hizmetlerin elektriklendirilmesi yoluyla karbonsuz elektriğe olan talebin eş değer bir şekilde artırılması. Gazlı kazanlardan ısı pompalarına geçmek, içten yanmalı motorlu araç ve kamyonlar yerine elektrikli araçlar kullanmak, gemilerde motorin yerine yakıt pili kullanmak ve çim biçme makineleri, forkliftler ve inşaat ekipmanlarını elektrikli hale getirmek dahil olmak üzere yapılabilecek bir dizi eylem mevcut.
Hidrokarbon tüketimini karbonsuzlaştırmak
Mümkün olduğu durumlarda hidrokarbonlar yerine yeşil alternatifleri kullanmak oldukça önemli. Plastik yerine organik paketleme yapmak veya kerosen yerine daha fazla sürdürülebilir havacılık yakıtı (SAF) kullanmak gibi biyobazlı ham maddelere geçişin önemli bir rolü olabilir. Daha fazla bilgi için Sustainable aviation fuels cost less than you think sayfasını ziyaret edin.
Stok ve akışları yönetmek
Merkez bankaları parasal istikrarı sağlamaktan sorumludur ve bu yönde politikalar belirler. Bunlar arasında ise, tam istihdamın teşvik edilmesi ve fiyat istikrarının korunması yer alıyor. Enerji geçişini sorunsuz bir şekilde gerçekleştirmek için merkez bankasının, enerji arzının istikrarını sağlamaya ve net sıfır hedeflerine ulaşmaya yönelik ilerlemeyi teşvik etmeye yardımcı olması önem arz ediyor.
3. Küresel bir kılavuz
Bu açıkları kapatmak, çağımızın büyük bir zorluğu, zorunluluğu ve aynı zamanda fırsatı. İlerleme kaydetmek ve sorunsuz bir geçiş sağlamak için koordineli, bütüncül ve gerçekçi bir yol haritasına ihtiyacımız var. Bir enerji yol haritası, bir dizi tamamlayıcı tasarım ilkesi üzerine inşa edilir:
Hedefe ulaşmak için kapsamlı ve somut adımlara odaklanın. Bu gündem kapsamlı, derin ve yıllarca sürecek. Kısa vadeli teşvikleri uzun vadeli hedeflerden ayırmak ise giderek daha önemli bir hale gelecek.
Tam anlamıyla küresel bir kapsam geliştirin. Ülkelerin ulusal çalışmalarını bölgesel ve küresel gelişmelerle uyumlu hale getirmesi gerekiyor. Geçiş sürecinde karşılıklı bağımlılık derecesi artacak, bir ülkedeki politikalar ve uygulama hızı, enerji fiyatlandırması ve arzı yoluyla diğerlerini doğrudan etkileyecek.
Fiyat uygunluğu, tedarik güvenliği ve sürdürülebilirlik arasında doğru dengeyi bulun. Basit bir matematiksel gerçek olarak, hidrokarbonlar önümüzdeki yıllarda da var olmaya devam edecek. Uluslararası Enerji Ajansına göre, 2050’ye kadar net sıfır senaryosunda, 2050 yılında da petrol ve gaz tüketmeye devam edeceğiz. 2050 yılında, başlıca enerji talebinin yaklaşık %18’i hidrokarbon molekülleri tarafından tedarik edilecek. Hayati önemdeki enerji kaynaklarına yeterince yatırım yapılmaması arz ve talep arasında dengesizliklere yol açabilir. Ani fiyat değişimleri ve yüksek fiyatların tüm sistemlerimize istikrarsızlık getirme potansiyeli yüksek. Geçiş sürecinde, fiyat uygunluğu, arz güvenliği ve karbonsuzlaştırma hedeflerine doğru ilerleme kaydetme gibi birbiriyle rekabet eden hedeflerin dengelenmesi kritik önem taşıyacak.
Çözümleri belirlerken tedarik zinciri dinamiklerini göz önünde bulundurun. Enerji geçişi için devasa, koordineli ve sistemli bir değişim gerekli. Elektrikli araç üretme kapasitesi, kritik minerallerin tedariki, elektrik üretimi ve şarj kapasitesinin artırılması gibi dinamiklerin hepsinin aynı anda ve hızla büyümesi gerekiyor. Bu dönüşümün tedarik zincirleri üzerinde baskı oluşturması kaçınılmaz olacak. Liderlerin yatırım kararları alırken daha kapsamlı tedarik zinciri dinamiklerini dikkate almaları gerekiyor. Bunlar arasında yeni madenler inşa etmenin uzun zaman alması, özellikle bataryalar için bol miktarda bulunan kaynakları kullanan çözümlere güvenme gerekliliği ve taşımacılıkla ilişkili emisyonları azaltabilecek bölgesel olarak üretilen donanıma odaklanma yer alıyor.
Çözümleri sera gazı emisyonlarını azaltma etkilerine ve maliyetlerine göre önceliklendirin. Enerji geçişinin temelinde iklim değişikliğiyle mücadele etme ve sera gazı emisyonlarını azaltma ihtiyacı yatıyor. Sera gazı emisyonlarını azaltacak birçok teknolojik çözüm var. Ancak, tüm bu çözümler aynı anda ve hemen uygulanamayacağından, şebeke altyapısı gibi uzun hazırlık süreleri gerektiren çözümlere yatırım yapmaya devam ederken, etki ve maliyetlere göre önceliklendirme yapmamız gerekiyor.
4. Köprü kurmak
Bir köprü inşa etmek; mimarlar ve mühendisler, çevreciler ve finansörler, çelik işçileri ve vinç operatörleri gibi birçok disiplini ve profesyoneli bir araya getiriyor. Aynı şekilde, karbonsuz bir gelecekle aramızdaki açıkları kapatmak için büyük bir iş birliği, inanç ve karşılıklı iyi niyet gerekli. Başarılı bir uygulama için kamu, özel ve finans sektörü liderlerinden oluşan büyük bir koalisyon kurulmasının yanı sıra, tüm toplumun ve kilit sektörlerin de sürece dahil edilmesi gerekecek. Bu da, iklim değişikliğinin etkilerini ve karşılaştığımız ortak zorlukları net bir şekilde açıklamakla, enerjinin modern yaşam ve ekonomilerdeki rolünü anlamakla, insanları bölgeleri ve ülkeleri için somut yol haritaları geliştirmeye dahil etmek ve bunlardan faydalanmalarını sağlamakla başlıyor.
Küresel net sıfır sorunu karşısında, ortak bir hedefi paylaştığımızı unutmamalıyız: gezegenimiz için sürdürülebilir bir gelecek.
Enerji Geçişi
Ülkeler enerji dönüşümünü şekillendirmeye devam ederken, şehirler bu politikaların geliştirmesi, uygulanması ve yönetilmesinde hayati bir rol oynuyor.
Avrupa’daki şirketler AB Yeşil Mutabakatına hazır mı?
Avrupa Yeşil Mutabakatı, ilk iklim nötr kıta olmak ve Avrupa Ekonomisini kökten değiştirmek için AB’nin hazırladığı iddialı ve kapsamlı bir plan.
İletişim
