Özet
3 Şubat 2021 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7263 sayılı Kanun kapsamında yapılan düzenlemelerle 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Kapsamında bazı değişiklikler ve eklemeler yapılmıştı. Söz konusu değişikliklere ilişkin Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’nde de 10.02.2022 tarihli Resmî Gazete’de Yayınlanan Yönetmelik ile revizyonlar yapılmıştır.
Kapsam
3 Şubat 2021 tarihi itibarıyla Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7263 sayılı Kanun kapsamında 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da bazı değişiklikler yapılmıştı. Bu değişiklikler çerçevesinde, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği de güncellenmiş olup, ilgili değişiklikleri kapsayacak şekilde yeni yönetmelik 10.02.2022 tarihi itibarıyla Resmî Gazete’de yayınlanmıştır. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile gelen söz konusu değişikliklere ilişkin özet bilgi aşağıda yer almaktadır.
Kuluçka Merkezlerinin Teknoloji Geliştirme Bölgesi Dışına da Açılması ile İlgili Detaylı Düzenlemeler
“Kuluçka Girişimcisi” tanımı 4691 sayılı Kanun’a olduğu gibi Yönetmeliğe de eklenmiş olup, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri fiziki alanlarında yer alan kuluçka merkezlerinin, bölge alanları dışında ihtiyaç duyulan diğer alanlarda da oluşturulabileceği ve bu merkezlerde yer alan girişimcilerin destek, teşvik ve muafiyetlerden yararlanabileceği hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca, bölge alanı dışında kurulacak kuluçka merkezleri için kurulması sırasında ve iptali sırasında aranacak bilgi ve belgeler ile başvuru değerlendirme yöntemine ilişkin hükümler yönetmelik çerçevesinde düzenlenmiştir. Bölge alanları dışında açılacak kuluçka merkezi başvurusunda bölgenin faaliyete geçmiş olması ve bölge içinde kuluçka merkezinin kurulmuş olması beklenecektir. Başvuru için aşağıdaki bilgi ve belgelerin aranacağı yönetmelik çerçevesinde belirlenmiştir.
1) Yönetim kurulu kararı,
2) Mülkiyeti yönetici şirkete ait değilse malik muvafakatını içeren en az 3 yıllık kira sözleşmesi,
3) Kuluçka merkezi açılmasının gerekçesi için elektronik ortamda hazırlanan fizibilite raporu,
4) Yapı ruhsat belgesi, yapı kullanma izin belgesi veya yapı kayıt belgesi.
Kuluçka Firmaları Tanımının Düzenlenmesi
Yönetmeliğin 15. maddesi kapsamında Kuluçka firması tanımı netleştirilmiş ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri tarafından yürütülen girişimcilik programlarına katılarak şirketleşen veya Ar-Ge, teknolojik yenilik, yazılım ve tasarım faaliyetlerinde bulunan, en fazla üç yıllık, proje sahibi işletmeler olarak, kuluçka merkezlerinde yer alan girişimciler olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca, bölge alanları dışında açılan kuluçka merkezlerinde yer alacak kuluçka girişimcisinin personel sayısının 10 kişiden az olması ve bu işletmelerde son üç yıl içerisinde kurulmuş teknoloji tabanlı işletme olması şartı aranacağı da Yönetmelik ile belirlenmiştir.
Ayrıca, aynı maddede iş fikri ya da hayata geçirmek istediği bir projesi olan ve henüz gelir ve kurumlar vergisine tabi bir işletme kurmamış girişimcinin ön kuluçka programına tabi tutabilmesi ve kuluçka merkezinde yer tahsisi yapılabilmesi için süre 18 ay ile sınırlandırılmıştır.
Bölge Kurulumu, Alan Değişikliği ve Bölge İptali Süreçlerine Yönelik Değişiklikler
Teknoloji geliştirme bölgelerinin kurulumuna, bölge alanında değişikliğe veya bölge iptaline ilişkin değerlendirme sürecinde nihai karar mercii Bakanlar Kurulu yerine Cumhurbaşkanı olarak değiştirilmiştir.
Ayrıca, bölge dışında kurulacak kuluçka merkezlerinin başvuru, alan değişikliği ve bölge iptali gibi durumlarda nihai karar için Sanayi ve Teknoloji Bakanına sorumluluk verilmiş ve bu işlemlerin Bakan Oluru alınarak yapılabileceği hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, Teknoloji Geliştirme Bölgesi ve bölge alanı dışında kuluçka merkezi kurulmasına, iptaline ve değişikliklerine yönelik değerlendirme yapacak kuruldaki asgari üye sayısı yediden sekize çıkartılmıştır. Kurula başkanlık edecek temsilcinin Bilim ve Teknoloji Müdürü olması hükmü kaldırılmış, başkanlık görevinin Bakanlık temsilcisi tarafından gerçekleştirileceği şekilde ifade değiştirilmiştir.
Yönetici Şirket İşlemlerine Yönelik Değişiklikler
Yönetici Şirket kuruluş esas sözleşmesinin Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanması sonrasında yapılacak tüm değişiklikler için, Kanun ve Yönetmeliğe uygunluk açısından Genel Müdürlüğün görüşü alınır ibaresi “Bakanlığın izni şartı aranır” olarak değiştirilmiştir. Bu çerçevede, yönetici Şirket esas sözleşmesinde yapılacak her değişiklik için Bakanlık şartı aranacaktır.
Ayrıca, 14. Maddenin (4) nolu bendinde yapılan ek açıklamalar çerçevesinde Teknoloji Geliştirme Bölgesi alanında faaliyete geçildikten sonra ilgili alanda mücbir sebep halleri dışında faaliyetin sona ermesi ve bir yıl içerisinde yeniden faaliyete geçilmemesi durumunda; Cumhurbaşkanının söz konusu alanın ilanına ilişkin kararı hüküm ve sonuçları ile birlikte ortadan kalkacağı ve bölge alanının iptal olacağı hükmü düzenlenmiştir. Bu çerçevede 1 yıldan uzun süre faaliyet yürütmeyen teknoloji geliştirme bölgeleri iptal olmuş sayılacaktır.
Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin Kapatılmasına ve Bölge’de Yer Alan Girişimci Firmaların Sözleşme Feshine İlişkin Düzenlemeler
Bölgede faaliyet gösteren girişimcilerin, projelerin tamamlanma tarihinden itibaren (mevcut düzenlemede 3 ay içerisinde) yeni bir proje sunmamaları ve yönetici şirkete iletmekle yükümlü oldukları bilgi ve belgeleri süresinde iletmemeleri halinde, bölgede faaliyette bulunmalarına yönelik sözleşmenin fesih olmuş sayılacağı ve feshin tahliye nedeni olduğu hüküm altına alınmıştır.
Yönetici Şirket Tarafından İncelenen Projelere Yönelik Belirlenen Hususlar
Yönetmeliğin 14. maddesinde düzenlenen Yönetici Şirket sorumlulukları çerçevesinde, yönetici şirketin sorumluluğunda olan bölgede yürütülen projelerin değerlendirilmesine ilişkin süreçlere ilişkin değişiklikler yapılmıştır.
Öncelikle, projelerin değerlendirilmesine ilişkin sürecin “projenin korunmasına ilişkin gizlilik şartlarına riayet edilerek” gerçekleştirilmesi sorumluluğu Yönetici Şirket’e verilmiştir. Ayrıca, proje değerlendirme şekline yönelik açıklamalar yapılarak; proje değerlendirmesinin konusunda uzman en az bir öğretim elemanı veya sektör temsilcisine inceleterek yapılacağı belirtilmiştir.
Yönetici Şirket’in de Başvuru Kapsamında Girişimcilerin Sağladığı Bilgi ve Belgelerin Kanuna Uyumsuz Olması Durumunda Müştereken Sorumlu Tutulması
Ayrıca, 14. Maddeye eklenen bir hüküm ile Bakanlık tarafından verilen destekler kapsamında; Yönetici Şirketin ve Bölgede yer alan işletmelerin başvurularına ait bilgi ve belgelerde tutarsızlık veya Kanun ve bu Yönetmeliğe göre uygunsuzluk tespit edilmesi halinde, bu durumdan başvuru sahibi işletme ile birlikte Yönetici Şirket de sorumlu tutulmuştur.
Destek ve Teşviklere İlişkin Sürenin Uzatılması
31/12/2028 tarihine kadar uzatılan destek ve teşviklerden yararlanma süresi, Uygulama Yönetmeliği’ne işlenmiştir.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yer alan Şirketlerde İstihdam Edilen Personelin Gelir Vergisi İstisnası Hesaplamasına İlişkin Düzenleme ile Teşvik Uygulamasının Değiştirilmesi
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretlerine yönelik istisna uygulaması değiştirilmiş ve Ar-Ge merkezlerinde uygulanan uygulamaya paralel olarak, 1/1/2022 tarihinden önce 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 32 nci maddesinde düzenlenen asgari geçim indirimi, 1/1/2022 tarihinden sonra 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen asgari ücret istisnasına isabet eden vergi düşüldükten sonra kalan vergi tutarının; verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edileceği şekilde düzenlenmiştir.
Bununla birlikte; bu kapsamdaki ücretlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisna olmaya devam etmektedir.
Toplam Personel Sayısı 15’in Altında Olan Girişimciler için Destek ve Teşviklerden Yararlanacak Destek Personeli Sayısının Artırılmasına İlişkin Düzenleme
7263 sayılı Kanun ile gelen, toplam personel sayısı on beşe kadar olan Bölge firmaları için ücreti üzerinden destek ve teşviklerden faydalanılabilecek destek personeli sayısının, toplam personel sayısının maksimum %10’u yerine %20’si olarak uygulanmasına ilişkin açıklamalar eklenmiştir.
Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Yer Alan Gelir ve Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Girişimci Firmalara veya Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına Yatırım Yapma Şartı
7263 sayılı Kanun kapsamında yürürlüğe giren, girişimci firmalara veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım yapılması şartına dair Yönetmeliğe açıklamalar eklenmiştir. Bu kapsamda, 01.01.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yıllık beyanname üzerinde istisna edilen kazanç tutarı 1.000.000 TL ve üzeri olan mükellefler tarafından, istisnaya konu edilen tutarın %2’lik kısmının pasifte geçici bir hesaba aktarılarak, bu hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması (yıllık bazda üst sınır 20.000.000 TL olarak belirlenmiştir) şarttır.
Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda ise, ilgili yıldaki kazanç tutarının %20’lik kısmının gelir ve kurumlar vergisi istisnasına konu edilemeyeceği belirtilmiştir.
Teknoloji Geliştirme Bölgesi Dışında Geçirilen Sürelerin Destek ve Teşviklere Konu Edilmesine İlişkin Kapsamın Genişletilmesi
Yüksek lisans ve doktora yapan personelin dışarıda geçirdiği süre kapsamında gelir vergisi stopajı teşvikinden faydalanabilmesi için bölgede “en az bir yıl” süreyle çalışma şartı Yönetmelik’ten kaldırılmıştır.
Bölgede yer alan işletmelerde gelir vergisi stopajı teşvikine konu edilen toplam çalışma süresinin yüzde yirmisini aşmamak kaydıyla personelin Bölge dışında geçirdikleri sürelerin de gelir vergisi stopaj teşviki kapsamında değerlendirileceği hükmü yer almaktadır. Söz konusu oranın Cumhurbaşkanı tarafından yüzde yetmiş beşe kadar artırılabileceği belirtilmiştir.
Ayrıca, bölgede yer alan girişimcilerin, bölge dışında gerçekleştirdikleri çalışmalara ilişkin Yönetici Şirket’e sunacağı belgelerin kapsamı genişletilmiş ve yazılım veya Ar-Ge çalışması yapılan kurum veya kuruluştan alınan belgeye ek olarak “diğer destekleyici belgeler”in de yönetici şirkete sunulabileceği hükme bağlanmıştır.
Temel Bilimler Desteği Kapsamının Genişletilmesi
7263 sayılı Kanun ile daha önce “Temel Bilimler” tanımı, “Desteklenecek Programlar” olarak değiştirilmişti. Uygulama Yönetmeliği’nde hem bu konuya ilişin açıklamalar yapılmış hem de tanımda yer alan bölümlere ilave olarak Bakanlıkça belirlenecek diğer programların da “desteklenecek programlar” kapsamında değerlendirileceği ve yönetici şirketler nezdinde kuluçka merkezi ve teknoloji transfer ofisi hizmetlerinde istihdam edilen desteklenecek programlar mezunu personele de desteğin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca, ilgili destekten yararlanabilmesi için istihdam edilecek yükseköğretim kurumlarının matematik, fizik, kimya ve biyoloji lisans programlarından mezun personelin 1/7/2017 (dahil), diğer desteklenecek programlar kapsamında Bakanlık tarafından açıklanacak bölümlerden mezun personelin ise 3/2/2021 (dahil) tarihinden sonra işe alınması ve ilgili Teknoloji Geliştirme Bölgesi firmasında ilk kez istihdam edilmesi esastır.
Doktora Öğrencilerinin Teknoloji Geliştirme Bölgesinde İstihdam Edilmesine Ek Destek Sağlanmıştır
Bölgelerde yer alan firmalara 3/2/2021 (dahil) tarihinden sonra ilk kez istihdam ettikleri doktora öğrencisi Ar-Ge personeline o yıl için uygulanacak asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı 2 yıl süreyle, Bakanlık tarafından karşılanabilir. Yönetmelik kapsamında bu desteğin uygulanmasına ilişkin detaylar belirlenmiştir.
Destekten yararlanabilecek firma tarafından istihdam edilen doktora öğrencisi Ar-Ge personeline ödenecek aylık taban ücretin, brüt asgari ücretin bir buçuk katından az olamayacağı hükme bağlanmıştır.
Firma başına verilebilecek destek, üniversitelerin doktora programına kayıtlı en fazla iki doktora öğrencisi ile sınırlandırılmıştır. Firmaların bu destekten yararlanabilmeleri için istihdam ettikleri doktora öğrencisinin başka kamu kurumundan destek almıyor olması şartı aranacaktır.
Destekten yararlanılabilmesi için istihdam edilecek doktora öğrencisinin Türkiye’deki üniversitelerin doktora programına kayıtlı, ders dönemini tamamlamış ve tez aşamasına geçmiş olması gerektiği belirtilmiştir.
Desteğe ilişkin süreç Bölge yönetici şirketi tarafından yürütülecek ve Bakanlığa bildirilecektir.
Bu desteğe ilişkin firmaya yapılacak ödemeler, destek kapsamındaki personele ilişkin, ilgili ayın bildirilmiş sigorta prim gün sayısı dikkate alınarak yapılacak hesaplamaya göre, Bakanlıkça, raporun teslim edildiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonuna kadar gerçekleştirileceği belirtilmiştir.
Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketlerinde istihdam edilen personel, bu desteğin kapsamı dışında tutulmuştur.
Proje Finansmanında Kullanılacak Sermaye Desteklerine İlişkin Düzenlemeler
Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyette bulunanlara Bakanlık tarafından uygun görülen alanlarda gerçekleştirecekleri projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerine ilişkin “uygun görülen proje” kısıtlaması kaldırılmış olup, sermaye desteğinin kanun kapsamındaki projelerin finansmanı için kullanılması esas alınarak aynı zamanda kurum kazancı tespitinde indirim yapılacak tutarın yıllık olarak üst sınırı 500.000 TL’den 1.000.000 TL’ye arttırılmasına yönelik hükümler eklenmiştir.
İlave olarak, ilgili madde kapsamında projelerin finansmanında kullanılmak üzere sağlanan sermaye destek aktarımının iki yıl içerisinde ilgili projenin finansmanın kullanılmayan kısmı için tahakkuk ettirilmemiş vergilerden kaynaklı tahsil edilecek gecikme faizi şartı değiştirilerek, sermaye destek aktarımının en az dört yıl boyunca ilgili şirketlerde kalmaması, payların satılması ya da yatırılan sermayenin kısmen ya da tamamen geri alınması durumunda tahakkuk ettirilmemiş vergilerin gecikme faizi ile birlikte tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.
İletişim
