Ek Vergi Genel Tebliği

Kapsam

09.03.2023 tarih ve 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la ihdas edilen ek vergiye ilişkin açıklamaların yer aldığı, Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 3) Resmî Gazetede yayımlanmak üzere Cumhurbaşkanlığına gönderilmiştir.

Aşağıda ek vergiye ilişkin yasal düzenleme ve Genel Tebliğde yer alan açıklamalar özetlenmiştir.

1. Yasal Düzenleme

7440 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeyle;

• Kurumlar vergisi mükelleflerince, 2022 (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilen kurumlarda 2023 yılında sona eren) hesap dönemi beyannamesinde, ek vergiden müstesna tutulmayan indirim ve istisnalar üzerinden, bazı indirim ve istisnalar için %10, bazı indirim ve istisnalar için ise %5 oranında ek vergi hesaplanarak iki taksitte ödenmesi,
• Deprem bölgesinde mükellefiyeti bulunanların ek vergiden muaf tutulması,
• Ek erginin, dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin hesaplanması, gider ve indirim olarak dikkate alınmaması ve hiçbir vergiden mahsup edilmemesi,
• 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulmasının, ödenecek ek vergi için bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmemesi, öngörülmüştür.

Düzenlemeye göre;

a) Ek verginin mükellefi kurumlar vergisi mükellefleridir.

b) Ek vergi, kurumların, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde, Kurumlar Vergisi Kanunu ile diğer Kanunlarda yer alan düzenlemeler uyarınca kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile aynı Kanun’un 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden hesaplanacaktır. Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde vergi, 2023 yılı içinde sona eren hesap dönemi için verilmesi gereken beyannamelerde gösterilmek suretiyle uygulanacaktır.

c) 06.02.2023 tarihi itibarıyla, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar ek vergiden muaftır.

d) Ek vergi;

• Kurumlar Vergisi Kanunu ile diğer Kanunlarda yer alan düzenlemeler uyarınca kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile aynı Kanun’un 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden %10,
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde düzenlenen iştirak kazançları istisnası ile yurtdışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden ise %5, oranında hesaplanacaktır.

e) Ek vergi;

• 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan indirim ve istisnalar üzerinden hesaplanacak ve
• İlk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde, ikinci taksiti bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenecektir.

f) Ek vergi, dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin hesaplanacak ve ödenecektir.

g) Ek vergi gider ve indirim olarak dikkate alınamayacak ve hiçbir vergiden mahsup edilemeyecektir.

h) 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulması, ödenecek ek vergi için bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmeyecektir.

2. Genel Tebliğ Açıklamaları

a) Verginin Konusuna İlişkin Açıklamalar

Yayımlanmak üzere Cumhurbaşkanlığına gönderilen Genel Tebliğde yer alan dikkat çekici bazı açıklamalar aşağıda özetlenmiştir.

a) Genel Tebliğde ek verginin konusuna giren indirim ve istisnalar belirtildikten sonra,

• Kurumlar Vergisi Kanunu ile diğer Kanunlarda yer alan istisna ve indirimlerin, kurumlar vergisi beyannamesinin ilgili satırlarında gösterilerek indirim konusu yapılması gerektiği, ilgili satırı bulunmayan istisna ve indirimlerin ilgisine göre beyannamenin “Diğer indirimler ve istisnalar” veya “Diğer indirimler” bölümlerinde gösterilerek vergiye tabi matrahın tespitinde dikkate alınmasının mümkün bulunduğu, bu şekilde indirim konusu yapılan istisna ve indirimlerin de ek verginin konusuna girdiği,
• 2022 hesap dönemine ilişkin beyannamelerinde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin bu matrahlarının da ek verginin konusunu oluşturduğu açıklanmıştır.

b) Verginin Konusu Dışında Kalan İndirim ve İstisnalara İlişkin Açıklamalar

Genel Tebliğde, verginin konusu dışında kalan indirim ve istisnalara ilişkin açıklamalara yer verilmiş, bu indirim ve istisnalar sayılmış, ayrıca bazı indirim ve istisnalara ilişkin ek açıklamalara yer verilmiştir.

Bu bölümde yapılan açıklamalardan aşağıdaki ikisi özellikle önemlidir.

• 2022 hesap dönemine ilişkin verilen kurumlar vergisi beyannamesinin “Diğer indirimler” veya “Diğer indirimler ve istisnalar” satırlarında gösterilmekle birlikte, mahiyet itibarıyla indirim veya istisna kapsamında olmayıp, daha çok vergi matrahının doğru hesaplanması amacıyla beyannamenin bu satırlarına yazılan (Türkiye Muhasebe Standartları / Türkiye Finansal Raporlama Standartları ile Vergi Usul Kanunu hükümleri arasındaki değerleme farkları, örtülü sermaye kabul edilen borçlanmalarda borç alan kurum nezdinde Türk Lirası’nın değer kazanması sonucu oluşan kur farkı gelirleri, kıdem tazminatı karşılığı iptali, vergi borçlarına mahsup edilen ve gelir olarak dikkate alınan Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesi kapsamındaki indirim hakkı gibi) tutarlar üzerinden ek vergi hesaplanmayacaktır.
• Yürürlükte bulunan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları kapsamında, vergilendirme hakkının ilgili ülkede bulunması nedeniyle Türkiye’nin vergi alma hakkı olmadığı veya söz konusu kazançların Türkiye’de istisna edilmesi gerektiği durumlarda, elde edilen ve kurum kazancına dâhil edilerek beyannamenin “Diğer indirimler” ile “Diğer indirimler ve istisnalar” satırlarında matrahtan indirim konusu yapılan tutarlar ek verginin konusuna girmeyecektir. Ayrıca, yürürlükte bulunan ikili veya çok taraflı diğer uluslararası anlaşmalar uyarınca, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlar da ek vergi kapsamında değildir.

c) Verginin Hesaplanması, Beyanı ve Ödenmesine İlişkin Açıklamalar

Tebliğde verginin hesaplanması, beyanı ve ödenmesine ilişkin genel açıklamalar yanında aşağıdaki özelliği olan konulara ilişkin açıklamalar yapılmıştır.

• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki iştirak kazançları ile aynı fıkranın (b) ve (g) bentlerinde düzenlenen yurtdışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıyan yurtdışı iştirak kazançları ve yurtdışı şube kazançları üzerinden %5 oranında vergi hesaplanacaktır.
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (h) bentlerinde düzenlenen yurtdışı iştirak hissesi satış kazançları ve yurtdışı inşaat, onarım ve teknik hizmetlerden elde edilen kazançlar üzerinden ek vergi %10 oranında hesaplanacak, bu kazançların elde edildiği ülkede en az %15 oranında vergi yükü taşıdığına ilişkin tevsik edici belgelerin kurumlar vergisi yönünden bağlı bulunulan vergi dairelerine ibraz edilmesi durumunda, bu istisnalar üzerinden hesaplanan %10 oranındaki verginin %5’e isabet eden kısmı iade edilecektir.
• 2022 yılına ilişkin verilen kurumlar vergisi beyannamesinde ticari zararı bulunanlar, istisnalar nedeniyle cari yıl zararı oluşanlar veya kurumlar vergisine tabi matrahları bulunmayan mükellefler de bu dönemde faydalandıkları indirim ve istisna tutarları üzerinden ek vergi hesaplayacaklardır.
• Hesaplanan ek vergi, ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içerisinde, ikinci taksiti ise bu süreyi takip eden dördüncü ay içerisinde olmak üzere iki eşit taksit halinde ödenecektir. Verginin ödeme süreleri konusunda farklı yorumlar yapılmakta olup, Tebliğde yasal düzenleme bu şekilde belirtildikten sonra bazı örneklerde verginin 2023 yılı Nisan ve Ağustos aylarında iki eşit taksit halinde ödeneceği belirtilmiştir.
• Mükelleflerin; tasfiye, birleşme, devir ve tam bölünme işlemleri nedeniyle 2022 yılına ilişkin olarak Kanunun yayım tarihi olan 12.03.2023 tarihinden önce vermiş oldukları beyannamelerde faydalandıkları indirim ve istisna tutarları üzerinden ek vergi hesaplanmayacaktır.

d) İndirim ve İstisnaların Beyannamede Gösterilmesine İlişkin Açıklamalar

İstisnadan vazgeçilmesinin, istisnadan vazgeçerek istisna kazanç üzerinden ek vergi ödenmemesinin mümkün olup olmadığı konusu açık değildir. Konu yasal düzenleme yapıldığından beri kamuoyu tarafından tartışılmaktadır. Tebliğde konuyla ilgili olarak şu açıklama yapılmıştır:

“5520 sayılı Kanun ile diğer Kanunlarda yer alan düzenlemeler uyarınca, hak kazanılan istisna ve indirimlerin beyannamede gösterilmesi esas olup, beyannamede gösterilmeyen veya beyannamede gösterilmekle birlikte indirimler/istisnalar satırlarında yer verilmeyen indirim ve istisnalar nedeniyle eksik tahakkuk eden ek vergi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte tahsil olunur.

Bu açıklama çok açık olmamakla birlikte, Gelir İdaresinin istisnadan vazgeçmenin mümkün olmadığını düşündüğünü göstermektedir.

Konunun indirim veya istisna bazında değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

e) Matrah Artırımında Bulunan Kurumların Ek Vergi Açısından İncelenebileceğine İlişkin Açıklama

2022 hesap dönemine ilişkin olarak kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunulmasının, ek vergi bakımından bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmeyeceği yönündeki yasal düzenleme Tebliğde tekrarlanmıştır.

İlgili Tebliğ metnine aşağıdaki bağlantı yardımıyla ulaşabilirsiniz.

• Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 3)