Özet
Harçlar Kanunu’nun “Paraların bankalara ve mal sandıklarına yatırılması” başlıklı 36. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan;
- Mahkemeler, hakimler, C. Savcıları ve icra iflas daireleri tarafından adli ve idari işlemlerle takip işlemlerinden dolayı herhangi bir sebeple alınmış olan paraların bankaya yatırılması halinde bu paralara ait faiz, ikramiye ve sair menfaatleri Devlete aittir.
- Şüyuun giderilmesi neticesinde hasıl olan para ve tereke paraları ile kısıtlı veya gaip adına bankaya yatırılan paralar yukarıki fıkra hükmünden müstesnadır.”
hükümleri, Anayasa Mahkemesinin 04.05.2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kararıyla iptal edilmiştir.
Kapsam
Harçlar Kanunu’nun; “Paraların bankalara ve mal sandıklarına yatırılması” başlıklı 36. maddesinin;
- Birinci fıkrasında yer alan, mahkemeler, hakimler, C. Savcıları ve icra iflas daireleri tarafından adli ve idari işlemlerle takip işlemlerinden dolayı herhangi bir sebeple alınmış olan paraların bankaya yatırılması halinde bu paralara ait faiz, ikramiye ve sair menfaatlerin Devlete ait olduğu,
- İkinci fıkrasında yer alan, şüyuun giderilmesi neticesinde hasıl olan para ve tereke paraları ile kısıtlı veya gaip adına bankaya yatırılan paraların birinci fıkra hükmünden müstesna olduğu,
hükümleri yer almaktayken, yukarıda belirtilen birinci fıkra hükmünün Anayasaya aykırılığı ileri sürülerek iptali istenmiştir. Konuyu inceleyen Anayasa Mahkemesi;
- Borçludan tahsil edilen para dahil olmak üzere mahkemeler, hakimler, Cumhuriyet savcıları ve icra iflas dairelerine verilen paraların enflasyon karşısında değer yitirmesini önlemeye yönelik bir tedbir olarak vadeli mevduat hesabına yatırılması neticesinde elde edilen nemanın Hazineye irat kaydedilmesinin karşılıksız yararlanma hükmünde olduğu ve bunun herhangi bir haklı temelinin bulunmadığı,
- Devletin zorlayıcı nedenler olmaksızın özel bir kişinin malvarlığından karşılıksız yararlanmasının düşünülemeyeceği,
- Bankaya yatırılan paranın nemasının Hazineye irat kaydedilmesinin sunulan yargı ve takip hizmetlerinin giderinin kısmen ilgililere yükletilmesi amacı taşıdığının da söylenemeyeceği,
- Dolayısıyla mahkemeler, hakimler, Cumhuriyet savcıları ve icra iflas dairelerine tevdi edilen ve özel hukuk kişilerine ait olan paraların nemasının Hazineye intikal ettirilmesinin anayasal açıdan meşru bir amacı olmadığından kuralın mülkiyet hakkını ihlal ettiği,
gerekçeleriyle itiraz konusu hükmü Anayasaya aykırı bularak iptal etmiştir.
Öte yandan, Harçlar Kanunu’nun 36. maddesinin birinci fıkrasının iptali nedeniyle, bu maddenin uygulama olanağı kalmayan ikinci fıkrası da iptal edilmiştir.
Harçlar Kanunu’nun 36. maddesinin AYM kararı öncesi ve sonrası hali aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
AYM kararı öncesi metin |
AYM kararı sonrası metin |
Paraların bankalara ve mal sandıklarına yatırılması Madde 36 – Mahkemeler hakimler, C. Savcıları ve icra iflas daireleri tarafından adli ve idari işlemlerle takip işlemlerinden dolayı herhangi bir sebeple alınmış olan paraların bankaya yatırılması halinde bu paralara ait faiz, ikramiye ve sair menfaatleri Devlete aittir. Şüyuun giderilmesi neticesinde hasıl olan para ve tereke paraları ile kısıtlı veya gaip adına bankaya yatırılan paralar yukarıki fıkra hükmünden müstesnadır. Paraların bankaya ve malsandıklarına yatırılması için ilgililerden gider adı ile bir şey alınmaz. Paraların alacaklıya gönderilme giderleri alacaklıya aittir. İlgilinin hak ettiği parayı, hak etme tarihinden itibaren on yıl içinde almak için müracaat etmemesi halinde, bu paralar Hazineye gelir kaydolunur. |
Paraların bankalara ve mal sandıklarına yatırılması Madde 36 – Paraların bankaya ve malsandıklarına yatırılması için ilgililerden gider adı ile bir şey alınmaz. Paraların alacaklıya gönderilme giderleri alacaklıya aittir. İlgilinin hak ettiği parayı, hak etme tarihinden itibaren on yıl içinde almak için müracaat etmemesi halinde, bu paralar Hazineye gelir kaydolunur. |
İlgili Anayasa Mahkemesi kararı metnine aşağıdaki bağlantı yardımıyla ulaşabilirsiniz.
İletişim
