2022 yılı kira gelirlerinin beyanı

Mal ve hakların kiraya verilmesinden elde edilen gelirleri Gelir Vergisi Kanunu gayrimenkul sermaye  iradı olarak tanımlıyor. 

Hangi mal ve hakların kiralanmasından elde edilen gelirlerin vergiye tabi olduğu Kanun’da tek tek  sayılmış. Bunların en yaygını tahmin edileceği gibi taşınmazlar. Bu nedenle aşağıda, taşınmaz  kiralanmasından elde edilen gelirlerle sınırlı olarak, kira gelirlerinin beyanı ve vergilemesini  özetleyeceğim. 

Gelir ne zaman elde edilmiş sayılır? 

Kira gelirlerinin vergilemesinde kural olarak tahsilat esası geçerli. Tahsil edilmeyen kira tutarı  beyannameye dahil edilmiyor. Peşin tahsil edilen kiralar ise tahsil edildiği yıl değil, ilgili olduğu yılda  beyan ediliyor. 

Buna göre, mart ayı sonuna kadar verilecek 2022 yılı gelir vergisi beyannamesine dahil edilecek kira  gelirleri, 2022 ve önceki yıllara ilişkin olarak 2022 yılında tahsil edilen kira gelirlerinden oluşur. 2022 yılında tahsil edilen, 2023 ve sonrası yıllara ilişkin kira bedelleri 2022 yılı beyannamesine dahil  edilmez. 

Kiranın döviz olarak alınması durumunda gelir tutarı nasıl hesaplanır? 

Kira bedelinin yabancı bir para birimiyle belirlenmiş olması halinde kira geliri, kiranın tahsil edildiği  tarihindeki Merkez Bankası döviz alış kuru kullanılarak hesaplanır. 

Kira bedelinin para dışındaki bir değerle tahsili halinde, tahsil edilen kira emsal bedelle değerlenerek  tutarı bulunur. 

Kira gelirlerini beyan etmek zorunda olanlar 

2022 takvim yılında beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan gerçek  kişilerden; 

• Konut kira geliri 9.500 liralık istisna tutarını aşanlar 
• İşyeri kira geliri brüt tutarı 70.000 lira olan beyanname verme sınırını aşanlar (70.000 liralık  sınırın aşılıp aşılmadığının tespitinde, iş yeri kira gelirleri ile mesken kira gelirinin gelir  vergisinden istisna edilen tutarı aşan kısmı birlikte dikkate alınır.) 
• Stopaja ve istisna uygulamasına konu olmayan kira gelirleri toplamı 3.800 liralık beyanname  verme sınırını aşanlar 

2022 yılı kira gelirleri için beyanname vereceklerdir. 

Yukarıda geçen 3.800 liralık sınır beyanname verme sınırı olup, gelir tutarının bu tutarı geçmesi  durumunda tamamı vergiye tabidir.  

Vergi sistemimizde aile reisi beyanı yoktur. Beyana tabi kira geliri bulunan aile bireylerinin her  birinin geliri için ayrı beyanname verilmesi gerekir. 

Kira gelirlerinde istisna 

2022 yılı konut kira hasılatının 9.500 liralık kısmı gelir vergisinden istisnadır.

İstisnadan; 

• Ticari, zirai veya serbest meslek kazancı için beyanname verenler 
• Ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde edenlerden, 2022 yılı için  bu gelirleri toplamı 250.000 lirayı geçenler 
• İstisna tutarının üzerinde kira geliri elde edip bu geliri beyan etmeyenler ile eksik beyan edenler yararlanamazlar. 

Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, her bir ortak için istisna ayrı ayrı uygulanır. Bir  kişinin birden fazla konuttan kira elde etmesi halinde istisna, her bir konut için ayrı ayrı değil, kira  gelirleri toplamına bir defa uygulanır. 

Kira gelirinden indirilecek giderler 

Kira gelirinde gider uygulaması iki ayrı yöneteme göre yapılabiliyor. 

• Götürü gider yöntemi 
• Gerçek gider yöntemi 

Götürü gider uygulamasında, gerçek giderlere bakılmaksızın kira gelirinin %15’i götürü olarak  matrahtan indirilebilir. 

Götürü gider usulü hem konut hem de işyeri kira gelirleri için geçerlidir. Ancak bu usulün seçilmesi  durumunda iki yıl bu usulden gerçek usule geçilemez. 

Gerçek usulde gider uygulamasında ise kiraya verilen taşınmazla ilgili Gelir Vergisi Kanunu’nun 74. maddesinde sayılan giderler indirilebiliyor. Gerçek gider yönteminin seçilmesi durumunda  indirilecek giderler konusunu bir sonraki makaleye bırakarak, burada sadece konut kira geliri elde  edilmesi nedeniyle istisnadan yararlanıldığı durumda, gider tutarının istisnaya isabet eden kısmının  hasılattan indirilemediğini söylemekle yetineyim. 

Kira gelirlerinin beyan zamanı ve şekli 

Beyan edilmesi gereken kira gelirlerinin mart ayının sonuna kadar vergi dairesine bir beyanname ile  beyan edilmesi gerekiyor.  

Beyan edilecek geliri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç  ve iratlardan oluşanlar, Hazır Beyan Sistemi olarak adlandırılan sistemi kullanarak gelirlerini beyan  edebilirler. Bu sistemde, Gelir İdaresi Başkanlığı vergiye tabi gelirleri çeşitli kaynaklardan topladığı  verilerle tespit ederek, mükellefin beyannamesini hazırlıyor ve internet ortamında mükellefin  bilgisine sunuyor. Mükellef bu verilerin doğruluğunu tespit ettikten sonra beyannameyi onaylıyor.  Sisteme Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinden ulaşılabiliyor. 

Beyanname verildikten sonra hesaplanan verginin iki taksitte (Mart – Temmuz) ödenmesi gerekiyor.

Gelir beyan edilmez veya eksik beyan edilirse ne olur? 

Beyan edilmesi gerekmesine rağmen, kira gelirlerinin beyan edilmemesi veya eksik beyan  edilmesinin şu sonuçları var. 

• Konut kira gelirleri için uygulanan ve tutarı 9.500 lira olan istisna hakkı kaybedilir. 
• Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen gelir tutarı üzerinden gelir vergisi tarh edilir ve verginin  bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir. 
• Zamanında ödenmeyen vergi tutarı üzerinden aylık %2,50 oranında gecikme faizi ödenir. ▪ Beyanname verilmemesi nedeniyle iki kat I. derece usulsüzlük cezası kesilir.