2022 yılı ücret gelirlerinin beyanı

Gelir Vergisi Kanunu ücreti, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlar hizmet  karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak  tanımlıyor. 

Kanun ayrıca, önceden yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve  ayınlarla sağlanan diğer menfaatleri de ücret olarak kabul ediyor. 

Ücret geliri elde edenler için, 2022 yılında elde edilen ücretlerin vergilemesini ve hangi durumlarda  yıllık beyanname verileceğini aşağıda kısaca açıklamaya çalıştım. 

Tek işverenden alınan ücretler 

2020 yılına kadar tek işverenden alınan ücretler tutarına bakılmaksızın beyana tabi değildi. 7 Aralık  2019 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7194 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle, tek işverenden  alınan ve stopaja tabi tutulmuş, gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı  geçen ücretler beyanname kapsamına alındı. 

Bu düzenleme çerçevesinde, 2022 yılında tek işverenden alınan ücret 880.000 lirayı geçiyorsa  beyanı gerekiyor. Dolayısıyla 2022 yılında bu tutarı geçen ücret geliri elde edenler bu ay içinde yıllık  beyanname verecekler, başka gelirleri nedeniyle zaten beyanname veriyorlarsa da ücret gelirini de  bu beyannameye dahil edecekler.  

Birden fazla işverenden alınan ücretler 

Birden fazla işverenden ücret alınması, aynı zamanda birden fazla işte çalışılması ya da bir yıl  içerisinde iş değiştirilmesi durumlarında söz konusu olabilir. Böyle bir durumda; 

• Birden fazla işverenden alınan ve birinci işverenden alınan ücretler de dâhil olmak üzere  toplamı 880.000 lirayı aşan ücretlerin, 
• Birden fazla işveren alınan, birden sonraki işverenden alınan ve toplamı 70.000 lirayı aşan  ücretlerin 

beyan edilmesi gerekiyor.

Bazı durumlarda iş değişikliği halinde de işverenin değişmediği ve tek işverenden ücret alındığı  kabul edilebiliyor. Örneğin çalışılan şirket bir başka şirkete devredildi veya bölündü ya da bir  şirketin türü değişti ve ücretli yeni tüzel kişilikte çalışmaya devam ediyorsa, işveren değişikliği  olmamış gibi uygulama yapılıyor. 

Yukarıda geçen 70.000 liralık tutarın ne olduğu konusu da önemli (Brüt/net/matrah?). Gelir  Vergisi Kanunu’nun 86. maddesine göre ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde,  gayrisafi ücret tutarından 63. maddede yer alan indirimler ile 31. maddede yer alan engellilik  indirimi yapıldıktan sonra bulunan ücretin safi tutarı, bir başka deyişle vergi matrahı dikkate  alınıyor. 

Yurt dışındaki işverenden alınan ücretler 

Ücretler için yıllık beyanname verilmesini gerektiren bir başka durum yurt dışında bulunan  işverenlerden alınan ücretlerdir. Bu durum özellikle yabancı sermayeli şirketlerde çalışan üst düzey  yabancı çalışanlar için söz konusu olabilir. Bu kişiler hem Türkiye’deki işverenden hem de yurt  dışında bağlı oldukları şirketlerden ücret alabilmektedirler.

Yurt dışından ücret alınması durumunda alınan ücret tutarı ne olursa olsun beyan edilmesi  gerekiyor.  

Yurt dışından alınan ücretlerdeki gelir vergisi istisnası 

Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin 14 no.lu bendine göre kanuni ve iş merkezi Türkiye’de  bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışanlara, işverenin Türkiye dışındaki  gelirlerinden ödenen ücretler gelir vergisinden istisna. Esas olarak irtibat büroları ve bölgesel  yönetim merkezleri çalışanları için uygulanan bu istisna ücretler için beyanname verilmesi  gerekmiyor. 

Beyanname üzerinde yapılabilecek indirimler 

2022 yılında elde edilen ücretler nedeniyle yıllık beyanname verecek kişiler beyan edilen gelirden  aşağıdaki indirimleri yapabilirler. Bu indirimler, gelirleri için beyanname verenler için vergi  yüklerini azaltmanın bir yolu ve sadece beyanname veren mükelleflere tanınmış. İndirimler Gelir  Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde sayılmış. Önemli bulduğum bazıları şunlar: 

• Eğitim ve sağlık harcamaları: Gelir Vergisi Kanunu’na göre; beyan edilen gelirin %10’unu  aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir/ kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan kişilerden  alınan belgelerle tevsik edilmesi koşullarıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin  olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamalarının beyan edilen gelirden indirilmesi mümkün. 
• Bağış ve yardımlar: Kamu kurumlarına, vergi muafiyeti tanınan vakıflara, kamu yararına  çalışan derneklere yapılan bağışlar, belli sınırılar çerçevesinde beyan edilen gelirden  indirilebilir.  
• Sigorta primleri: Kendinize, eşinize ya da bakmakla yükümlü olduğunuz çocuklarınıza ait  varsa hayat sigortasına ait primlerin %50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık,  doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerinin tamamını matrahtan düşebilirsiniz. Bu indirimle  ilgili iki sınırlama var: İndirilecek olan tutar beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık  tutarını geçemiyor. Bir hatırlatma da yapayım, Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı  payları, vergi matrahından düşülemiyor.

Beyan edilen ücret üzerinden ödenen vergilerin mahsubu 

Beyan edilen ücret tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisinden; 

• Yurt içinde kesinti yoluyla ödenen vergiler ile  
• Yurt dışından elde edilen ücretler varsa, bunlar için yurt dışında ödenen gelir vergisinin mahsubu mümkün.  

Yurt dışında ödenen vergilerin mahsubu için yetkili makamlardan alınan belgenin Türk elçilik ya  da konsolosluklarına onaylatılması gerekiyor. 

Stopaj yoluyla kesilen vergilerin, yıllık gelir vergisinden mahsubunda mükelleflerin kendilerinden  yapılan kesintiyle ilgili olarak ayrıntılı bilgileri içeren ve 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği  ekinde yer alan tabloyu yıllık beyannameye eklemeleri yeterli. Mahsup edilecek verginin  beyanname üzerinden hesaplanan vergiden fazla olması durumunda, aradaki farkın iade olarak  alınması mümkün. Buna ilişkin düzenlemeleri Tebliğde bulabilirsiniz.