Vergiye uyumlu mükellef indirimi notları

Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesinde yer alan düzenleme kapsamında, vergiye  uyumlu olarak tanımlanan bazı mükellefler, beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’ini  ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilebiliyor. 

Düzenleme yürürlüğe gireli çok zaman geçmedi ama bu süre içinde önemli değişiklikler oldu.  Konuyla ilgili yargı kararları ve özelgelerin sayısı da artmaya başladı. 

Beyan dönemi içinde bulunduğumuzu dikkate alarak, konuyu toparlamak ve yargı kararları ve  özelgeleri de dikkate alarak bir özetini yapmak isterim. 

Vergi indiriminden yararlanabilenler 

Vergi indiriminden; ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile finans ve sigortacılık gibi bazı sektörlerde faaliyet gösterenler hariç, kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabiliyor. Kapsam, ilk günden beri aynı, bir değişiklik olmadı. 

İndirim koşulları 

Vergi indiriminden yararlanabilmek için aşağıda özetlenecek üç koşulun gerçekleşmiş olması  gerekiyor. 

• İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki son iki yıla ilişkin olarak  verilmesi gereken; yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri,  muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine  verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerinin kanuni süresi  içerisinde verilmiş olması. Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni  süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler indirimden  yararlanmaya engel değil. 
• İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde  kesinleşmiş olması koşuluyla, vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibariyle ikmalen, re'sen  veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması. Kesinleşen tarhiyatların, indirimin  hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, indirim tutarının üst sınırının %1'ini  aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmıyor. İndirim sınırı, 1 Ocak 2024 tarihinden  itibaren verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannameleri için 6.900.000 lira.  
• Beyannamenin verildiği tarih itibariyle, yukarıda sayılan vergi beyannameleri üzerine tahakkuk  eden vergilerin ödenmiş olması ve ayrıca vergi aslı (vergi cezaları dahil) 1.000 liranın üzerinde  vadesi geçmiş borç bulunmaması. 

Kaçakçılık suçlarını işleyenlerin durumu 

Son beş yılda, Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde sayılan kaçakçılık fillerini işlediği tespit  edilenlerin indirimden yararlanmaları mümkün değil. 

Faaliyet süresi üç yıldan az olanlar 

Yukarıda belirttiğim gibi, indirimden yararlanabilmek için en az üç hesap dönemi  beyannamelerinin yasal süresi içinde verilmesi gerekiyor. Bu koşul yerine getirilemediği için, üç  hesap dönemi faaliyette bulunmayanlar indirimden yararlanamıyor. (Danıştay Üçüncü Dairesi’nin 05.10.2021 tarih ve E:2019/4464 K:2021/4195 sayılı kararı; Gelir İdaresi Başkanlığının  17.06.2020/166431 ve 04.08.2020/567753 sayılı özelgeleri)

Birleşme ve devralma sonucunda indirimden yararlanma 

Gelir İdaresi Başkanlığı, bir kurumun başka bir kurumu devralması suretiyle gerçekleşen  birleşmelerde devralan kurumun vergi indiriminden faydalanabilmesi için, devralan ve devrolunan  kurumların her ikisinin de maddede yer alan şartları sağlaması gerektiği görüşünde. Bu görüşe göre,  devralan ve devrolan şirketlerden herhangi birisinin aranan şartları sağlayamaması halinde  devralan şirketin indirimden yararlanması mümkün değil. (15.06.2020 tarih ve 9706 sayılı özelge.) 

Tarhiyat öncesi uzlaşmanın indirimden yararlanmaya etkisi 

Yukarıda belirtildiği gibi, indirimden yararlanabilmek için, ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış  bir tarhiyat bulunmaması gerekiyor. 

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıldan önceki son iki yıla ilişkin olarak önerilen  tarhiyat, tarhiyat öncesi uzlaşmayla tamamen ortadan kaldırılmamış ve kesinleşmişse, indirimden  yararlanmak mümkün değil. Danıştay Üçüncü Dairesinin, tarhiyat öncesi uzlaşmanın indirimden  yararlanmaya engel teşkil eden durumu bertaraf etmeyeceği yönünde bir kararı var. (Danıştay  Üçüncü Dairesinin 18.10.2022 tarih ve E:2019/7612 K:2022/3885 saylı Kararı.) 

Tarhiyatın yapıldığı dönemin indirimden yararlanmaya etkisi 

İndirimden yararlanabilmek için, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu  yıldan önceki son iki yıl içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla, vergi beyannamelerindeki vergi  türleri itibariyle ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekiyor. 

Bu düzenlemeye göre, tarhiyatın ilgili olduğu dönemin bir önemi yok, önemli olan tarhiyatın  kesinleştiği dönem. İndirimden yararlanabilmek için, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait  olduğu yıl ile önceki iki yılda kesinleşmiş tarhiyat bulunmaması gerekiyor. 

2021 yılında yapılan değişiklik öncesinde, maddede yer alan koşul, maddede belirtilen süre içinde  ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması şeklindeydi. Yapılan değişiklikle,  tarhiyat kesinleşmeye bağlandı. Bu dönemde verilen, birbiriyle çelişik iki yargı kararı var.  Kararlardan birinde, tarhiyatın üç yıllık zaman dilimine ilişkin olmaması (tarhiyatın ilgili olduğu  dönem 2014, incelemenin ve tarhiyatın yapıldığı dönem 2016, indirimden yararlanılmak istenen  dönem 2018) nedeniyle indirimden yararlanmaya engel olmadığı sonucuna ulaşılırken, diğer  kararda tarhiyatın üç yıllık zaman dilimine ilişkin olması (tarhiyatın ilgili olduğu dönem 2010-2013,  incelemenin ve tarhiyatın yapıldığı dönem 2015, indirimden yararlanılmak istenen dönem 2017)  nedeniyle indirimden yararlanılamayacağı sonucuna ulaşılmış. (Danıştay Dokuzuncu Dairesinin  27.01.2022 tarih ve E:2021/2119 K:2022/110 sayılı, Danıştay Üçüncü Dairesinin 18.10.2022 tarih  ve E:2019/7612 K:2022/3885 sayılı kararı.) 

Her ne kadar şu anda yürürlükte olan düzenlemede tarhiyatın yapılması koşulu kesinleşmeye  bağlanmışsa da, farklı yargı kararına konu olaydaki tartışma geçerliliğini koruyor. 

Kişisel düşüncem, indirimin yapılacağı dönem ve öncesi iki dönemde kesinleşen bir tarhiyat olup  olmadığına bakmak gerekiyor. Tarhiyatın hangi döneme ilişkin olduğunun bir önemi yok. Gelir  İdaresinin görüşü de bu yönde. (10.05.2018 tarih ve 204105 sayılı özelge.)